23 Αυγούστου 2016
Για να φτάσει κανείς από την πόλη της Αρτάκης (Erdek) στη μονή Παναγίας Φανερωμένης στην Κύζικο, χρειάζεται να πάρει τον δρόμο προς την Πάνορμο. Λίγο πριν φτάσετε στο κέντρο του λαιμού της Κυζικηνής χερσονήσου (που στην αρχαιότητα λέγεται ότι ήταν νησί (Αρκτόνησος), αφού ο λαιμός ήταν καλυμμένος από την θάλασσα) στρίβετε αριστερά προς το κέντρο της χερσονήσου. Ο δρόμος ανεβαίνει στο βουνό αφήνοντας στο πλάι τα ερείπια της μεγαλοπρεπούς αρχαίας Κυζίκου και περνάει από δύο δύστηνα μικρά χωριά, το Μπελκίς και το Χαμαμλί. Ανεβαίνοντας προς τα χωριά μην ξεχάσετε να κοιτάξετε δεξιά σας γιατί είναι ακόμα ορατά κάποια θεόρατα ερείπια της πόλης των Κυζικηνών (κυρίως αυτά του αμφιθεάτρου) μέσα από τα ελιόδεντρα και την πυκνή βλάστηση.
Το δάσος της Κυζίκου αποτελεί μια αμείλικτη, μυστηριακή ομορφιά πλασμένη με τόση χάρη από αμέτρητα είδη δέντρων (πλατάνια, καρυδιές, καστανιές, πεύκα, και τόσα άλλα) που σε εισάγουν στο βασίλειο της σκιάς και των κρυστάλλινων νερών. Ύστερα από αρκετές στροφές μέσα στο βασίλειο αυτό, ανοίγεται ξάφνου μπροστά σου το Δίνδυμο όρος. Οι αρχαίοι κάτοικοι της χερσονήσου είδαν εκεί την Μεγάλη Μητέρα των Θεών με τα πέπλα της να διαφεντεύει το δάσος και την λάτρευαν σαν μια καλοπροαίρετη βασίλισσα του τόπου τους. Πολύ αργότερα, στους πρόποδες του όρους κι ίσως στον τόπο του αρχαίου ιερού, οι χριστιανοί αφιέρωσαν ναό στην Μεγάλη Κυρά, την Παναγία, τιμώντας την αρχαία λατρεία της Μεγάλης Μητέρας των Θεών που έτσι δεν εγκατέλειψε το μαγευτικό της δάσος, καθ’ ότι Φανερωμένη.
Η μονή τα τελευταία χρόνια λειτουργίας της, ίσως από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, δεν είχε πολλούς μοναχούς. Τα σχεδόν εκατό κελιά της μονής χρησιμοποιούνταν ως το 1922 από τους προσκυνητές που έρχονταν κάθε χρόνο στις 23 Αυγούστου για να τιμήσουν την Παναγία Φανερωμένη. Κατά το 1906, που τα γύρω χωριά έθεσαν θέμα κτήσης της μονής (δηλαδή οι ισχυρές πολιτείες της Αρτάκης, της Περάμου και της Μηχανιώνας), το Οικουμενικό Πατριαρχείο την όρισε πατριαρχική μονή θέτοντας τέλος στη διαφωνία. Γι’ αυτό και οι εκδιωγμένοι Ρωμιοί της Κυζίκου μετέφεραν το φθινόπωρο του 1922 την θαυματουργή εικόνα του μοναστηριού στον ναό του Αγ. Γεωργίου στο Φανάρι, όπου βρίσκεται ως τις μέρες μας ξεθωριασμένη από τους χρόνους, τα χέρια και τα χείλη των πιστών.
Σήμερα τελέσθηκε στα ερείπια της μονής η δεύτερη πατριαρχική λειτουργία μετά το 1922 με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο συγκινημένο: ο λόγος του προς τους χριστιανούς και τους ουκ ολίγους μουσουλμάνους προσκυνητές μάς καθήλωσε και μάς ενέπνευσε. Καθώς ο Πατριάρχης μιλούσε, κοιτούσα τους τεράστιους πλάτανους που φύτρωσαν στα ερείπια της μονής και γύρω από το ρυάκι που την πλαισιώνει. Στους ερειπωμένους τοίχους των κελιών κάποια πλατάνια χαμηλώνουν τα κλαδιά τους σαν να αγκαλιάζουν ό,τι έφτιαξαν οι άνθρωποι αιώνες πριν.
Όσο για το δάσος της Μεγάλης Μητέρας των Θεών, της Παναγίας Φανερωμένης, μάς περιμένει πάντα εκεί να το ανακαλύψουμε και απολαύσουμε.
*Ο περιηγητής μπορεί να βρει περισσότερα ιστορικά στοιχεία για τους οικισμούς και τα μοναστήρια της Κυζίκου στην πραγματεία του Αρτακηνού Γεώργιου Θεολόγου που συνέταξε το 1825 με τίτλο Αναγραφή της Κυζίκου (Ι. Παπαχρήστου, Π. Ποδάρας, Ι. Ρίζος (επιμ.), Αναγραφή της Κυζίκου. Ιστορική πραγματεία του 19ου αιώνα για την Κυζικηνή χερσόνησο, εκδ. Κύζικος, Νέα Αρτάκη 2015).