4 Σεπτεμβρίου 2019
Η νήσος Αφυσιά, νοτίως της Προκοννήσου, η Οφιούσα της αρχαιότητας, έχει δύο χωριά: δυτικά την Αφυσιά που την κατοικούσαν αποκλειστικά Ρωμιοί (περίπου 1.700 στις αρχές του 20ού αι.) και βορειοανατολικά το Αραπλάρ, ήτοι Αράπηδες σε ακριβή μετάφραση, κατοικούμενο από μετοίκους άγνωστης προέλευσης που εγκαταστάθηκαν μάλλον περί τον 16ο αι. στο νησί-οικισμός για τον οποίο δεν γνωρίζουμε απολύτως τίποτα.
Η νήσος φημιζόταν για το μαύρο κρασί καθώς ευδοκιμούσαν εκεί αμπέλια μαύρων σταφυλιών εξαίρετης ποιότητας. Οι εξαγωγές κρασιού από την Αφυσιά δεν περιορίζονταν μόνο στα πέριξ της νήσου, την Κύζικο, την Θράκη, την Κωνσταντινούπολη αλλά έφτανε ως την Σμύρνη και από εκεί στις ιταλικές και γαλλικές ακτές.
Η σημερινή εικόνα της Αφυσιάς δεν έχει ουδεμία σχέση με την ως το 1922 κατάσταση. Ο ρωμαίικος οικισμός έχει πλήρως καταστραφεί, με εξαίρεση δύο δίπατα ξύλινα σπίτια στην προκυμαία, κάποια απομεινάρια ισογείων μεταποιημένων, και ελάχιστα πέτρινα ερείπια. Ίχνη από τις δυο ενοριακές εκκλησίες ή από το ρωμαίικο νεκροταφείο εις μάτην αναζήτησα.
Σήμερα η Αφυσιά είναι ένα τουριστικό θέρετρο γεμάτο πανσιόν κι ενοικιαζόμενα δωμάτια που σφύζει από τουρίστες από την Πόλη και την βόρεια Μικρά Ασία, και το μόνο για το οποίο φημίζεται είναι τα έξαλλα ξενύχτια στα μεγάλα νυχτερινά κλαμπ.
Μόνο ερείπιο, στολίδι ενός τόσο διαφορετικού παρελθόντος, το μοναστηριακό συγκρότημα του αγίου Γεωργίου. Το περιτειχισμένο μοναστήρι βρίσκεται νοτίως του οικισμού της Αφυσιάς, τοποθεσία που άλλοτε έσφυζε από αμπελώνες και άλλες καλλιέργειες που ανήκαν στην μονή. Διακρίνονται ακόμη τα θεμέλια της εκκλησίας με το υπόγειο αγίασμα, ο θολωτός φούρνος, τα θεμέλια του καμπαναριού, το πατητήρι για παραγωγή οίνου, τα τείχη της μονής, η κρήνη και τα θεμέλια των κελιών και της τράπεζας των μοναχών. Ως πρώτος κτήτωρ της μονής αναφέρεται ο ιερομόναχος Συμεών (ανάγοντας πιθανότατα την ίδρυση της μονής στον 15ο αιώνα), σύμφωνα με την επιγραφή του 1628 που έχει πια χαθεί από την είσοδο του ναού. Από τις 6 Φεβρουαρίου 1789 η μονή έγινε μετόχι της μονής Βατοπεδίου του αγ. Όρους.